Chào Quý vị, ông Tích rất vinh dự khi được Tạp Chí Xây Dựng trao cơ hội chia sẻ quan điểm về “Chuyện dang dở về chống thấm cho những công trình xây dựng”, nơi ông trình bày hành trình nghiên cứu, thử thách và ứng dụng sản phẩm INTOC – khát vọng đưa công nghệ chống thấm Việt Nam tiến sâu hơn vào thị trường trong nước và quốc tế.
♦ Thưa ông, trong thi công xây dựng, chống thấm không tốn nhiều chi phí so với giá trị công trình, không gây hậu quả quá nghiêm trọng nhưng là lĩnh vực gây nhiều phiền phức nhất trong xây dựng. Vậy hậu quả của nó thường dẫn đến điều gì cho công trình?
- Từ xưa tới nay, tình trạng thấm dột của các công trình xây dựng sau khi hoàn công luôn luôn là vấn nạn trên toàn cầu chứ không riêng gì Việt Nam. Theo nghiên cứu “Khảo sát tình trạng thấm dột các công trình xây dựng dân dụng” của Khoa Kỹ thuật xây dựng Đại học Bách khoa TP.HCM, tỷ lệ thấm dột tại TP.HCM lên đến 84,35%. Theo Hiệp hội Giám định nhà ở tại Mỹ đăng trên tờ New York Time và nhiều tài liệu khác thì tại Mỹ cũng có đến 60% nhà và tầng hầm bị thấm; và đáng ngạc nhiên hơn nữa, việc chống thấm ngược tầng hầm được coi là căn bệnh mà thế giới đang bất lực.
Đúng như anh nói, nếu chống thấm ngay từ đầu thì chi phí không lớn nhưng khi công trình đã đưa vào sử dụng mà bị thấm thì chi phí đục đẽo, phá bỏ, dọn dẹp làm xáo trộn sinh hoạt... thì sự phiền phức và cái giá phải trả không hề nhỏ chút nào! Đấy là chưa nói đến việc nếu không khắc phục kịp thời sẽ dẫn đến ảnh hưởng chất lượng và tuổi thọ của công trình.
♦ Ồ, trong thời đại công nghệ 4.0, làm sao lại có chuyện thế giới đang bất lực trong việc chống thấm ngược tầng hầm được nhỉ? Hiện nay trên thị trường ngay ở Việt Nam thôi đã có cả chục hãng chống thấm, rồi màng chống thấm, tinh thể thẩm thấu… cùng nhiều biện pháp chống thấm khác cho công trình rồi mà?
- Vâng, đúng là như vậy! Hiện nay, thị trường đang có quá nhiều loại sản phẩm chống thấm, đa phần là ngoại nhập. Thương hiệu nào cũng đưa ra những lý thuyết và thông số riêng, nghe rất thuyết phục, vì vậy người tiêu dùng rất dễ bị “lạc lối” trước một rừng thương hiệu ngoại lẫn nội. Thực ra, thế giới cũng chưa có một tiêu chuẩn chất lượng chung cho lĩnh vực này và cũng chưa có giáo trình giảng dạy trong các trường đại học chuyên ngành xây dựng. Vì vậy, ngay cả các nhà chuyên môn cũng rất khó khăn để đánh giá và nhận biết loại chống thấm nào đạt chất lượng và thường phải dựa vào cảm tính mà cảm tính thì dễ sai sót.
Anh sẽ dễ dàng nhận thấy cả thế giới đang chống thấm và đang dùng chất chống thấm đấy, nhưng độ bền sẽ được bao lâu, 2 năm, 3 năm hay 5 năm? Theo tôi, sản phẩm chống thấm đạt chất lượng thì phải có độ bền chống thấm sau ít nhất 10 năm cho các công trình thi công. Sự bất lực mà người ta nói đến, tôi cho rằng là độ bền với thời gian này!
♦ Chống thấm ngược tầng hầm mà khó khăn đến vậy ư, thưa ông?
Hiện đang có sự ngộ nhận lớn trong việc chống thấm ngược cần làm rõ. Nhiều đơn vị cho rằng họ đã chống thấm ngược rất nhiều tầng hầm, có minh họa quy trình, hình ảnh, video thi công hẳn hoi sao gọi là bất lực? Để làm rõ điều này, tôi tạm chia thấm tầng hầm thành 3 dạng cơ bản:
- Dạng D1 là khi bề mặt khô ráo hoặc ẩm nhẹ (bề mặt không ướt) thường gặp ở những tầng hầm mới thi công chưa kịp thấm, trường hợp này thì hầu hết các sản phẩm có độ bám dính nhất định đều chống thấm được, nhưng tầng hầm phải khô ráo trong thời gian dài (10 năm chẳng hạn) mới được xem là đạt chất lượng.
- Dạng D2, nước thấm chảy thành dòng, hoặc phun thành vòi… qua khe nứt hoặc lỗ thủng bê tông. Biện pháp phổ biến là bơm foam trương nở và dễ dàng ngăn dòng nước chảy, nhưng thường chỉ bền khoảng 1 năm.
- Dạng D3, nước thấm mao lỗ li ti, nước thấm ướt bề mặt nhưng không chảy thành dòng, biểu hiện là khi lau bề mặt thì nước tiếp tục thấm ra… Đây mới là trường hợp khó nhất vì bắn foam thì bị trào và tô, quét, dán… các loại chống thấm thì bị đẩy ra, ngay cả loại tự cho là thẩm thấu tinh thể… nhưng cũng chào thua.
Đó là lý do người ta “sáng tạo” ra khái niệm “cho phép thấm”.
- Thấm dạng D3 rất thường xảy ra sau vài năm sử dụng, cho nên để chắc ăn, người ta đối phó bằng cách thiết lập mương dẫn, bơm nước, tường che… rất phức tạp, tốn kém, choán không gian và phải chịu ẩm mốc. Tầng hầm bị ngấm nước xảy ra có thể do thực trạng địa chất có áp lực nước ngầm cao, do nứt nẻ kết cấu, hệ thống thoát nước kém, hoặc chất lượng vật liệu không đảm bảo. Mỗi nguyên nhân lại có phương pháp khắc phục riêng biệt. Nói chống thấm ngược tầng hầm khó thì cũng không kể là khó, mà khó nhất vẫn là bảo đảm độ bền vững với thời gian.
♦ Được biết cách đây cỡ 30 năm, ông đã thành công sáng chế ra chất chống thấm có tên là INTOC và đã thành danh trên thị trường. Vậy INTOC đã trải qua thử thách với thời gian như thế nào? Liệu đã vượt qua con số sàn 10 năm kia chưa?
- Tôi xin nêu vài ví dụ thôi. Chẳng hạn, hồ bơi ở tầng 6 khách sạn Victory (TP.HCM), sâu đến 2,8 m, trước 1975 là nơi vừa tắm và nhảy cầu. Sau 1975, hồ bị thấm nặng nề, sau 4 - 5 lần chống thấm không hiệu quả đành phải bỏ khô, không thể sử dụng. Thật may mắn các anh ở đây đã biết đến INTOC và tin tưởng INTOC. Chúng tôi đã đến xử lý triệt để và bền vững trên 20 năm qua.
Hoặc việc chống thấm thành công hồ bơi lớn nhất khách sạn Rex, ở tầng 5 cũng tạo cơ duyên cho INTOC thâm nhập thị trường Myanmar. Đây cũng là một ca khó vì nhiều năm trước đó đã chống thấm với nhiều sản phẩm ngoại không thành công, lần cuối là bằng lớp màng composite nhưng nước vẫn thấm từ mương tràn qua khe hở giữa composite. Khoảng năm 2013, ông Đoàn Nguyên Đức (Bầu Đức) thường xuyên ở tại phòng VIP nên ông chứng kiến trong một thời gian dài hồ bơi bị thấm, rồi hết thấm. Từ thông tin của ông Tào Văn Nghệ - Giám đốc khách sạn REX, Bầu Đức đã chủ động gặp tôi. Sau khi chăm chú theo dõi những thông tin của INTOC, ông đã quyết định chọn INTOC cho khu phức hợp Hoàng Anh Gia Lai - Myanmar tại Yangon (giai đoạn 1). Cũng nhờ chống thấm thành công các hạng mục khó như sân thượng trồng cây, hồ bơi trên cao, tầng hầm không cần mương dẫn… nên sau 10 năm INTOC cũng đã được chủ đầu tư mới Công ty Đại Quang Minh - chọn sử dụng cho giai đoạn 2 tại đây.
♦ Còn chiến đấu với “căn bệnh mà thế giới đang bất lực” kia thì như thế nào?
- Cũng nhiều đấy! Với sản phẩm INTOC, chúng tôi đã liên tục xử lý thành công hàng loạt các hạng mục chống thấm ngược tầng hầm không cần mương dẫn, như tầng hầm Nhà máy dệt Chungshing Vina (Long An), Maximark Cộng Hòa, Trường THPT Lê Quý Đôn (Biên Hòa). Gần đây nhất là chống thấm ngược hố thang máy tầng hầm cao ốc FPT khu Công nghệ cao (TP.HCM) tầng hầm khu Phức hợp Hoàng Anh Gia Lai (Myanmar)…
Một công trình nữa là Trụ sở Điện lực TP.HCM. Cả 3 tầng hầm được thi công bằng công nghệ barrette bị thấm. Đã có 4 - 5 thương hiệu ngoại làm chống thấm mẫu khoảng 2m2 nhưng không thành công. Đến mẫu của INTOC lại hoàn toàn khô ráo nên được chọn thi công cho toàn bộ 3 tầng hầm.
Thú thật, việc thay đổi các giải pháp chống thấm phức tạp, tốn kém, chịu ẩm mốc... đã tồn tại hàng trăm năm trên thế giới quả thật là việc làm quá lớn đến mức tôi ngại, thường là nói ít hơn những gì mình đã làm được.
Tuy nhiên, ngày càng có nhiều tài liệu nghiên cứu uy tín của Mỹ và các nước xác nhận tồn tại nhiều mặt hạn chế từ giải pháp của họ, đặc biệt là danh sách các công trình khó mà sản phẩm chống thấm ngoại “bỏ chạy” và INTOC thành công ngày càng tăng lên cùng sự bền vững của INTOC đã được thử thách trên 20 năm qua, nên tôi nghĩ đã đến lúc cần phải nói thẳng rằng, trong một số lĩnh vực, chúng ta hoàn toàn có thể tự tin vào “sản phẩm công nghệ Việt 100%”.
♦ Tôi có được nghe chuyện kể lại từ anh em KTS ở Công ty Kiến trúc và Xây dựng AST - một doanh nghiệp khá nổi tiếng hoạt động trong lĩnh vực tư vấn xây dựng - gặp căn bệnh bất lực kia khi thi công hầm kỹ thuật Nhà máy Ford Việt Nam (Hải Dương cũ) liên quan đến INTOC. Vậy câu chuyện cụ thể như thế nào vậy?
- Lúc đó hầm kỹ thuật Nhà máy Ôtô Ford Hải Dương đang bị thấm, anh em KTS ở Hà Nội giới thiệu INTOC tham gia xử lý chống thấm ngược, nhưng hồ sơ của chúng tôi bị loại ngay từ “vòng gửi xe”. Rất có thể vì phía dưới bộ tài liệu có ghi “INTOC - Tự hào công nghệ Việt 100%”!
- Bẵng đi một thời gian mấy năm, một buổi sáng đẹp trời, tôi nhận được một cuộc gọi từ Nhà máy Ford... muốn thử với INTOC. Tôi hơi ngạc nhiên và tự nhủ, Ford là tên tuổi lớn của Mỹ nên đây là dịp quý báu để INTOC khẳng định mình. Vì vậy không để cho họ lăn tăn đổi ý, tôi chủ động đề nghị: “Quý vị an tâm, tôi không lấy trước đồng nào cả cho đến khi công việc được nghiệm thu hiệu quả”.
- Thì ra trong suốt 2 năm sau đó, nhà máy đã thử nhiều sản phẩm chống thấm ngoại nhập nhưng đều thất bại. Tình trạng thấm nước dạng D3, với nước thấm qua mao mạch li ti và rỉ nước liên tục. Theo chúng tôi biết, ngoài INTOC, hiện chưa có sản phẩm nào khác trên thế giới có thể xử lý triệt để loại thấm này (thường phải xây mương dẫn và bơm nước).
- Chỉ trong 2 ngày đầu tháng 3/2017, INTOC đã thành công hoàn toàn, tầng hầm khô ráo cho đến ngày nay. Sau đó, đơn vị thi công là Công ty Kiến trúc và Xây dựng AST rất vui mừng vì đã giải quyết được hạng mục khó khăn này và đã gửi thư ghi nhận rằng: "Trong 2 năm qua, đơn vị đã xử lý bằng nhiều biện pháp chống thấm với nhiều loại vật liệu chống thấm trong và ngoài nước nhưng đều không hiệu quả. Cuối cùng, chúng tôi cùng Phòng Vật liệu Nhà máy Ford Việt Nam đồng ý sử dụng vật liệu chống thấm INTOC...”.
- Đấy, chuyện nó chỉ có vậy nhưng chúng tôi rất hạnh phúc vì đã đem lại sự an tâm cho khách hàng và rất tự hào về một sản phẩm công nghệ Việt 100%.
♦ Nay có thể coi là một doanh nghiệp tư nhân thành đạt trong lĩnh vực VLXD, ông suy nghĩ gì khi Đảng và Nhà nước đưa vai trò kinh tế tư nhân là nhân tố quan trọng nhất trong công cuộc hưng thịnh nước nhà?
- Tôi sinh ra và lớn lên tại huyện Hoài Ân, miền Trung du của tỉnh Bình Định. Hồi còn học cấp 2, khoảng 14 - 15 tuổi, tôi được may mắn đọc một số cuốn sách trong tủ sách "Học làm người" của học giả Nguyễn Hiến Lê và nhớ mãi câu nói của ông: "Làm giàu là một thành công nhưng chưa trọn vẹn nếu chưa đóng góp gì cho xã hội". Câu nói này đeo đuổi mãi trong tôi và tôi rất khát khao làm cái gì đó để thoát nghèo và có ích cho xã hội.
- Tôi tốt nghiệp Đại học Sư phạm Toán tại TP.HCM, năm 1979 ra trường dạy Toán cấp 3 tại Cần Thơ hồi đó là tỉnh Hậu Giang được 4 năm, đến 1982 thi đậu cao học Toán tại Đại học Sư phạm Hà Nội 1. Sau khi tốt nghiệp cao học, tôi được phân công về dạy Toán tại Cao đẳng Sư phạm Cần Thơ. Có thời gian rảnh rỗi hơn, tôi nghĩ đây là cơ hội tốt để mình làm cái gì đó vừa thoát nghèo và có ích cho xã hội, nhưng quan trọng nhất là làm cái gì?
- Nếu mình kinh doanh cái gì đã có nhiều người làm thì phải có vốn và kiến thức về kinh doanh. Cả hai cái đó, một thầy giáo nghèo như tôi đều không có. Sau nhiều đêm suy nghĩ, tôi nhận ra rằng mình phải làm cái gì đó có tính sáng tạo, khác biệt mới có thể tồn tại và phát triển. Thế là tôi lao vào nghiên cứu, tìm tòi nhiều thứ từ dầu gội trị gàu, phấn không bụi, keo bâu áo, bình chữa cháy tự động... và được Cục Sở hữu trí tuệ cấp 5 Bằng sáng chế và giải pháp hữu ích.
- Đấy, anh thấy không, sức sáng tạo của kinh tế tư nhân nếu có môi trường phù hợp thì nó khủng khiếp đến mức nào rồi đấy. Vì vậy, tôi cho rằng, việc Đảng và Nhà nước đưa vai trò kinh tế tư nhân là nhân tố quan trọng nhất trong công cuộc hưng thịnh nước nhà là hoàn toàn đúng đắn!
♦ Trên thương trường, quả là không nhiều người thành công ngay từ những bước đầu tiên như vậy, đúng không?
- Không hề có chuyện đó đâu! Tôi nghiên cứu và làm nhiều thứ nhưng thực sự thành công không nhiều, chỉ có Dầu gội trị gàu Thanh Diễm (tên con gái đầu lòng của tôi) là có kết quả. Nhưng chỉ được 4 tháng sản phẩm ra thị trường lập tức bị làm giả. Đành phải cất đi làm kỷ niệm!
♦ Trong họa thường có phúc, có lẽ chính vì thế mà INTOC ra đời?
- Có thể coi là như vậy. Tôi đến với chống thấm trong một dịp rất tình cờ khi nhà cấp 4 của mình ở Cần Thơ bị thấm vách tường. Tôi hỏi người bạn là kỹ sư xây dựng tư vấn nên dùng sản phẩm chống thấm nào nhưng bạn ấy nói: "Tao nói thật với mày, chống thấm Mỹ, Pháp, Nhật... tao không tin thằng nào cả".
- Ngay lúc đó tôi bỗng nảy ra suy nghĩ hay là mình lao vào lĩnh vực chống thấm và gắn bó với chống thấm từ đó, khoảng năm 1992.
Con đường lao vào nghiên cứu chống thấm tôi cũng không hề đơn giản chút nào. Thú thật với anh là lúc đầu không ai chịu sử dụng chống thấm của mình. May mà có một vài người bạn chấp nhận, thuyết phục nên cũng rất tự tin.
Ngẫm lại, có được thành công như ngày hôm nay là nhờ một phần thừa hưởng tính sáng tạo của Ba mình, những ý tưởng từ tủ sách “Học làm người” của học giả Nguyễn Hiến Lê; ngoài ra, tư duy toán học cũng giúp ích tôi trong việc sớm nhận ra bản chất của vấn đề trong quá trình tìm tòi sáng tạo...
♦ Thật hạnh phúc khi có người con ở tuổi thất thập mà vẫn luôn nhớ đến hình ảnh Ba của mình!
- Dạ vâng, tôi xin kể một chút về Ba, về sự sáng tạo không ngừng của Ba trong tìm kế sinh nhai. Thời đó, huyện Hoài Ân của tôi đa phần là làm nghề đan nong, được làm từ cây tre, hình tròn đường kính khoảng một mét rưỡi dùng để phơi khô lúa. Để vận chuyển những cái nong này bán cho các địa phương khác trong tỉnh thường phải vác bộ và tối đa là khoảng 4 - 5 cái, đi về mất 4 - 5 ngày khá bất tiện và chậm chạp. Ba tôi đã nghĩ ra cách thiết kế nối tay lái dài hơn để vận chuyển bằng xe đạp với số lượng gấp đôi và thời gian đi về chỉ 2 - 3 ngày. Sau một thời gian, cách này cũng bị nhiều người bắt chước làm theo và Ba nghĩ ra cách vận chuyển bằng xe gắn máy. Vậy là Ba mua một chiếc gắn máy Bridgestone (lúc đó chưa có xe Suzuki và Honda tại Việt Nam) và chở được trên hai chục cái nong, hôm trước đi hôm sau về... rất tuyệt vời!
Hồi đó, mỗi lần Ba chuẩn bị chuyến đi, tôi thường giúp Ba những việc lặt vặt. Tôi thắc mắc sao Ba đi rất sớm, khoảng 3 giờ sáng... Hóa ra là để "bảo mật" tránh ăn cắp bản quyền (cười)! Và nhiều thứ khác nữa...
♦ Trở lại câu của học giả Nguyễn Hiến Lê đã khiến ông nhớ mãi: "Làm giàu là một thành công nhưng chưa trọn vẹn nếu chưa đóng góp gì cho xã hội". Đến nay, ông còn tâm tư điều gì chăng?
- Còn nhiều lắm! Hiện nay, tỷ lệ công trình bị thấm lên đến trên 80% và kéo dài suốt mấy chục năm qua. Chắc hẳn phải có điều gì đó bất ổn? Thật vậy, vấn nạn thấm không chỉ là nó xảy ra rất phổ biến mà còn ở chỗ nhiều công trình bị thấm đã phải sửa chữa nhiều lần, kéo dài nhiều tháng, nhiều năm mà vẫn không biết tại sao vẫn không ổn, dù đa phần là sử dụng chống thấm ngoại.
Vậy điều bất ổn đó là gì? Theo tôi, bất ổn lớn nhất là chúng ta chưa có cách đánh giá phù hợp để nhận biết một sản phẩm chống thấm có chất lượng hay không.
Điển hình là cùng một hạng mục cần chống thấm nhưng các nhà tư vấn thường đưa ra những giải pháp rất khác nhau, mà phần lớn là dựa vào cảm tính chứ khó có cơ sở khoa học nào để khẳng định giải pháp của mình sẽ hiệu quả lâu dài. Trong thực tế vì chống thấm không có quy chuẩn, tiêu chuẩn bắt buộc nào cả (theo QCVN 16:2017/BXD) và không có giáo trình giảng dạy trong các trường chuyên ngành Xây dựng. Nói cách khác, chống thấm đang bất ổn về mặt lý luận.
Việc đánh giá để phân biệt đâu là sản phẩm chống thấm đáng tin cậy là điều vô cùng quan trọng vì khi đánh giá sai, chọn nhầm chống thấm kém chất lượng thì dù thi công đúng hay thi công sai cũng đều bị thấm!
♦ Theo ông, làm cách nào để hạ tỷ lệ các công trình bị thấm dột sau khi hoàn công?
- Hiện nay phần lớn các đơn vị chống thấm là thầu phụ của Tổng thầu xây dựng. Vì vậy, các đơn vị chống thấm này thường chỉ bảo hành 1 - 2 năm là hết trách nhiệm. Trong khi đó, tình trạng thấm nặng nề thường chỉ xảy ra sau 1 - 2 năm.
Để khắc phục tình trạng trên, gói thầu chống thấm cần phải quy định thêm thời gian bảo hành, ít nhất là 5 năm. Một bất hợp lý rất lớn hiện nay là khi xét năng lực của đơn vị chống thấm, người ta chỉ yêu cầu về doanh số, các hạng mục đã chống thấm, diện tích chống thấm... trong khi đó cái mà chúng ta quan tâm nhất là hiệu quả chống thấm kéo dài được bao lâu thì lại không được quan tâm!
♦ Vậy ông có lời khuyên gì đối với các chủ đầu tư khi giám sát nhà thầu trong công việc không quan trọng nhưng gây phiền não cho rất nhiều công trình như vậy?
- Chủ đầu tư là người gánh chịu những thiệt hại do tình trạng thấm gây ra nhưng lại không tham gia vào việc chọn lựa chống thấm vì họ cho rằng mình không rành về chống thấm.
Thực ra, muốn chọn lựa một sản phẩm chống thấm có chất lượng hiệu quả lâu dài chỉ cần yêu cầu nhà cung cấp chứng minh đã có bao nhiêu công trình sử dụng đạt hiệu quả lâu dài 10 năm, 20 năm... Đừng quan tâm nhiều đến lời giới thiệu sản phẩm vì chống thấm không có quy chuẩn, tiêu chuẩn nào bắt buộc nào cả. Lấy thực tiễn để chứng minh là có sức thuyết phục nhất. Mọi lời giới thiệu, quảng cáo chỉ nên để tham khảo mà thôi.
♦ Xin cảm ơn ông về câu chuyện bổ ích và lý thú này!
Tác giả: Nguyễn Hoàng Linh
Bài viết được đăng trên Tạp Chí Xây Dựng tháng 9 2025
